Tham Luận - Nguyễn Quốc Cường

Cách Mạng Hoa Huệ ?

Đến nay thì lý do chính đằng sau đợt bắt bớ Linh mục Nguyễn Văn Lý và luật sư Nguyễn Văn Đài và luật sư Lê Thị Công Nhân đã được một tờ báo xuất bản tại Hà Nội công khai tiết lộ là để ngăn chặn việc quy tụ những lực lượng đối lập, và chuẩn bị đề cử một số người ra tự ứng cử vào Quốc hội. Đài Á châu Tự do đã trích dẫn một bản tin của một hãng thông tấn Đức cho biết là báo Gia đình và Xã hội của Việt Nam số ra ngày thứ Sáu mùng 9 tháng Ba, đã nói rõ mục đích của việc bắt giữ linh mục Nguyễn văn Lý, luật sư Nguyễn văn Đài, luật sư Lê thị Công Nhân là do “những người này dự định lợi dụng việc tự do ứng cử để đưa người ra tranh cử vào Quốc hội. Khi vào được rồi thì sẽ kêu gọi đẩy mạnh cải tổ Việt Nam về chính trị, kinh tế và xã hội.”

Tuy nhiên, lối giải thích của tờ báo nói trên thiếu tính thuyết phục, vì không có lý nào mà một chế độ có trong tay một guồng máy tổ chức bầu cử với nhiều kinh nghiệm về cách thức kiểm soát kết quả bầu cử như chế độ cầm quyền hiện nay tại Việt Nam lại phải lo ngại một vài người ứng cử viên có thể thao túng được cuộc bầu cử sắp tới, đến độ phải ra tay bắt họ để ngăn không cho họ ra tranh cử. Hơn nữa, ra ứng cử để kêu gọi đẩy mạnh cải tổ Việt Nam về chính trị, kinh tế và xã hội không thể coi là một “tội danh,” ngay cả dưới bộ luật hình sự hiện hành tại Việt Nam.

Một lý do dễ chấp nhận hơn là nhiều khi, Hà Nội có thể đã tỏ ra lo ngại những phản ứng dây chuyền mà nhóm người này có thể phát động trong quần chúng, sau khi kết quả cuộc bầu cử quốc hội được công bố, với nhiều chứng cứ cho thấy là đã có những sự gian lận trong tiến trình bầu cử và kiểm phiếu, như vẫn thường xẩy ra trong các cuộc bầu cử trước đây. Vào đầu thập niên 2000, hiện tượng này đã xẩy ra tại các nước trong khối Liên Xô cũ và được thế giới biết đến như các cuộc “Cách Mạng Mầu Hoa.”

Ngoài ra, ngay trong nội bộ của đảng cộng sản Việt Nam, cũng đã có nhiều dấu hiệu cho thấy là hiện nay, mâu thuẫn giữa phe “Nhà Nước” chủ trương cải tổ và phe “Đảng” chống cải tổ ngày càng sâu đậm, và môi trường quốc hội đã trở thành một mặt trận để cho hai bên bành trướng thế lực và chuẩn bị đối phó với chính trường thời mở cửa. Hiện nay, thế lực bảo thủ trong đảng vẫn muốn đẩy lui những cuộc vận động cải thiện sinh hoạt quốc hội và chặn đường không muốn cho những thành phần chủ trương cải tổ sâu rộng tham gia vào diễn đàn quốc hội Khóa XII, qua việc tự ứng cử và vận động bầu cử công khai và cởi mở.

Mới đây, ông Nông Đức Mạnh, Tổng bí thư đảng, đã lên tiếng chống lại đề nghị giảm bớt tỷ lệ đại biểu kiêm nhiệm để cải thiện quốc hội. Đề nghị cải tổ nói trên là một trong nhiều đề tài đã được đưa ra tranh luận trong thời kỳ tiến hành cuộc hiệp thương 1 vừa qua. Một sự nhượng bộ của phe bảo thủ trong cuộc hiệp thương 1 vừa qua là việc chấp nhận nâng số lượng người tự ứng cử lên 20% tổng số đại biểu quốc hội.

Qua cuộc tranh luận về cách thức bố trí nhân sự, được gọi là “cơ cấu,” phe bảo thủ chống lại chủ trương tăng số lượng đại biểu chuyên trách vì lo ngại việc này sẽ đưa đến sự gia tăng thành phần đại biểu độc lập hơn với đảng, và trở thành một khối thân chính trong quốc hội để hỗ trợ cho những quyết định và đường lối của Thủ tướng chính phủ, mà nhiều khi có thể đi ngược lại quyền lợi của đảng.

Một khối đại biểu thân chính quyền sẽ làm tăng khả năng giám sát và trừng phạt những thành phần tham nhũng hiện nay còn cố thủ trong một số cơ quan nhà nước và được đảng bao che. Do đó, một quốc hội với nhiều đại biểu chủ trương cải tổ triệt để sẽ là một hậu thuẫn rất mạnh cho Thử tướng Nguyễn Tấn Dũng, vì hiện nay ông là người giữ vai trò trưởng ban chỉ đạo chống tham nhũng. Một số vụ án tham nhũng vẫn chưa được xủ lý dứt điểm vì áp lực từ phía các thế lực đằng sau sợ liên lụy nếu để vụ án bị phanh phui tới cùng.

Tính đến ngày 13 tháng 3 vừa qua, đã có 84 người đến nộp hồ sơ tự ứng cử đại biểu quốc hội khóa XII, trên tổng số 192 người đến nhận hồ sơ tự ứng cử trên toàn quốc. Tuy nhiên, vì đã có sự giới hạn tỷ lệ đại biểu ‘độc lập” ở mức 20% tổng số đại biểu quốc hội khóa XII, cho nên số lượng người tự ứng cử không có một tầm ảnh hưởng lớn trong việc định hướng quốc hội tương lai của Việt Nam trong vòng 5 năm tới. Trong những điều kiện lý tưởng, số người tự ứng cử có thể có hy vọng được vào quốc hội khóa XII chỉ là một khối đại biểu “độc lập” tối đa là 100 người trên tổng số 500 đại biểu.

Trong số 100 người tự ứng cử giả định này, số người mà nhóm 8406 có thể huy động ra tranh cử chắc chắn không thể nào vượt quá con số chục, do đó, lý do được đưa ra để bắt những nhân vật nói trên, có thể đã không nhắm vào hoạt động dự định của họ trước bầu cử, mà có thể đã nhắm vào việc ngăn chặn những việc họ có thể phát động, sau khi kết quả cuộc bầu cử được tuyên bố vào cuối tháng Năm, trong trường hợp những vụ gian lận bầu cử, chắc chắn sẽ xẩy ra, đặc biệt là ở giai đoạn kiểm và đếm phiếu, được khám phá và đem phơi bầy ra công luận.

Nếu nhìn vào những chuyển biến chính trị tại các nước thuộc khối Liên Xô cũ trong những năm đầu của thập niên 2000, như cuộc chuyển đổi chế độ tại Georgia vào năm 2003, tại Ukraine vào đầu năm 2005 và tại Kyrgyzstan vào tháng 4 năm 2005, thì mẫu số chung của các cuộc cách mạng mang tên hoa và mầu này đều bắt nguốn từ những vụ xuống đường để phản đối hành vi gian lận bầu cử xẩy ra tại các nước này trước đó.

Cách mạng Hồng tại Georgia. Sau khi những vụ gian lận bầu cử quốc hội vào tháng 11 năm 2003 bị phanh phui ra dư luận, dân chúng đổ xô xuống đường phố Tbilisi để phản đối. Sau nhiều tuần lễ biểu tình trên đường phố, đoàn biểu tình đã kéo đến tòa nhà quốc hội và buộc tổng thống Eduard Shevardnadze phải từ chức. Phe đối lập, gồm đa số là giới trẻ, đã đoàn kết đằng sau ông Mikhail Saakashvili để đưa đến việc ông được bầu làm tổng thống thay ông Shevardnadze trong kỳ bầu cử tổng thống vào tháng Giêng 2004.

Cuộc cách mạng Cam tại Ukraine. Vào tháng Giêng 2005, sau khi kết quả cuộc bầu cử được tuyên bố, dư luận quần chúng bắt đầu nổi dậy chống lại kết quả cuộc bầu cử, đã bị tố cáo là có gian lận. Hàng chục ngàn người dân, phần đông là giới trẻ, đã tụ tập lại và đổ xuống đường phố Kiev để phản đối kết quả cuộc bầu cử này. Những cuộc biểu tình kéo dài hàng tuần đã ép buộc Tổng thống Kuchma phải nhượng bộ và cuộc bầu cử sau đó đã đưa ông Viktor Yushchenko lên cầm quyền.

Cuộc cách mạng Tulip tại Kyrgyzstan. Cuộc cách mạng tại đây khởi phát vào tháng 3 năm 2005, cũng sau khi cuộc bầu cử quốc hội đã bị dư luận tố cáo là có gian lận. Những cuộc xuống đường phản đối gian lận bầu cử do một phong trào thanh niên đứng lên khởi xướng ngay sau khi kết quả cuộc bầu cử được công bố. Phong trào xuống đường phản đối kéo dài đã ép buộc Tổng thống Akayev phải từ chức và nhường quyền cho cựu thủ tướng Kurmanbek Bakiyev. Đó là chưa kể đến trường hợp gian lận bầu cử đã đưa đến những vụ xuống đường làm chuyển đổi chế độ tại Đông Đức, Lithuania và tại Serbia.

Tại Việt Nam hiện nay, một vài dấu hiệu của một trạng thái đa nguyên chính trị đã ẩn hiện trong môi trường chính trị đang tiến dần vào cuộc bầu cử quốc hội sắp tới. Mặc dầu chưa thể nói đến những “Liên danh Hoa Sen,” “Liên danh Hoa Huệ,” chính thức ra tranh cử với sự hỗ trợ của các khối cử tri được tập hợp và tổ chức lại thành những đoàn thể áp lực, tiềm năng đó là một thực tế mà “phe Đảng” có thể đã nhận diện ra được và muốn ngăn chặn. Vấn đề đối với họ là làm sao tránh khỏi kịch bản một cuộc “Cách Mạng Hoa Huệ,” nếu vẫn muốn tiếp tục chống lại những nỗ lực quản lý tiến trình thay đổi trong thời mở cửa.